Het idee ‘Smart City Signing’ heeft de Summerschool Ontwerp de Zelfredzaamheid gewonnen. En daarmee leverde de Summerschool in Enschede een start-up op met 2000 euro op zak en een presentatie aan de Enschedese gemeenteraad in het vooruitzicht. Ook het FiWare-lab heeft zich bij de winnaars gemeld om het idee verder te helpen.

summerschool-zelfredzaamheid-enschede-2De winnaars werden tijdens een feestelijke bijeenkomst op 19 oktober in Het Vrijdag in Enschede bekend gemaakt door wethouder Jeroen Hatenboer van Enschede. Met hun idee Smart City Signing gaven ze volgens juryvoorzitter Hatenboer een goed antwoord op de veranderende samenleving. Daar hadden ze in de twee dagen voorafgaand aan de prijsuitreiking dan ook goed over kunnen nadenken. Tijdens de alweer vierde summerschool die het Kennislab voor Urbanisme (op initiatief van het Netwerk Ontwerp Veilige Omgeving ondersteund door het Ministerie voor Infrastructuur en Milieu) dit jaar organiseerde, lag de focus op zelfredzaamheid. In het eerste kwartier nadat er een ramp is gebeurd, vormt er zich vaak een grote chaos van onwetende burgers die niet weten of ze moeten schuilen of rennen. Door de chaos vallen slachtoffers en dus was de vraag aan de deelnemers aan summerschool hoe ervoor kan worden gezorgd dat burgers wel weten wat ze moeten doen, zodat ze zelfredzamer worden. De zes groepjes waarin de 24 deelnemers waren onderverdeeld probeerden deze vraag, allemaal op hun eigen manier, te beantwoorden.

Tot diep in de nacht
In de twee dagen voorafgaand aan de presentatie kregen de deelnemers, door middel van lezingen, masterclasses en rondleidingen, steeds meer kennis over de urgentie van zelfredzame burgers tijdens een ramp. Ondertussen werden ze in groepjes verdeeld en moesten de eerste ideeën voor de presentatie op woensdag bedacht worden. De druk lag hoog, want stuk voor stuk hadden ze hun blik gevestigd op de tweeduizend euro voor het winnende idee. En dus gingen de deelnemers tot diep in de nacht door met het ontwerpen van het beste idee.

De presentaties werden woensdag 19 oktober gegeven in Roombeek, waar in 2000 de vuurwerkramp was. Een goed voorbeeld van een situatie waar burgers zelfredzaam moeten zijn, want in het eerste kwartier na de ramp stonden ze er alleen voor toen de hulptroepen nog niet waren gearriveerd.

summerschool-zelfredzaamheid-enschede-7Wijk als escaperoom
Ieder groepje had een eigen oplossing bedacht, waarover zij dachten dat dat dé manier was om de burger en de stad zelfredzaam te maken. Groepje 1 (Koen Brundel, Myrthe Sloof, Saeid Talaei, Emmelien Venselaar) bedacht een app, ‘The Hide or Flight Game’, geïnspireerd op Escape Rooms en Pokémon Go. Door deze app zouden de bewoners van een wijk zich bewust worden van de risico’s in hun leefomgeving. Namelijk, doordat bewoners dit spel spelen in hun virtuele wijk, zien ze welke rampen waar kunnen plaatsvinden en leren ze hoe ze met die rampen om moeten gaan. Tegelijkertijd is de app ook een spel waarin je op hogere levels kunt komen en je de strijd met je buurman kunt aangaan. De app genereert  info over het vluchtgedrag van de bewoners, zodat

summerschool-zelfredzaamheid-enschede-8De Bunker in
Het idee van groepje twee (Michiel Kuik, Vera Leferink, Anna van Berkum, Silvia van der Werff) was De Bunker. Niet enkel dienend als een schuilplaats in de Tweede Wereldoorlog, maar ook als een gezellige ontmoetingsplek voor buurtbewoners. Doordat iedereen vaak naar de Bunker gaat, weten de bewoners ook de snelste weg als er wel een ramp is. De Bunker is geluiddicht heeft dus ook echt de functie van een bunker, wanneer er een ramp is, moeten alle bewoners van een wijk hier namelijk kunnen schuilen. Het idee was dat er dus in elke wijk zo’n Bunker staat als een soort buurthuis en schuilplaats.

summerschool-zelfredzaamheid-enschede-10Betere risicokaart
Omdat de risicokaart volgens groepje 3 (Bruno Lauteslager, Jeffrey Niesse, Hester van Haalen, Pauline Veenstra) erg onduidelijk is, wilden zij ook een app ontwikkelen die offline, via de gps-modus bekeken kan worden. In deze app, Risilokaal, staat een verbeterde risicokaart die de gemiddelde burger ook begrijpt. Safe zones en vluchtroutes worden aangegeven door de gehele buurt. Tijdens de ramp stelt de app vragen die met een ‘ja’ of met een ‘nee’ kunnen worden beantwoord, zodat het duidelijk wordt van wat voor ramp er sprake is. Naar aanleiding van deze informatie geeft de meldkamer meer info aan de app.


Bewustwordingsweek
summerschool-zelfredzaamheid-enschede-6Groepje 4 (Hoessein Alkisaei, Jacqueline Dregmans, Sarah Huijnen, Renske ter Horst )  begon, erg verassend, met een ramp-flashmob. Schreeuwend kwamen ze binnen dat er een ramp was en toen werd het duidelijk dat veel mensen gewoon verstijven op zo’n moment, die seconden dat ze niet doorhebben dat het niet echt is, waaruit blijkt dat zelfredzaamheid erg belangrijk is. Een bewustwordingsweek was volgens hun de beste oplossing, Rampzaligheid genoemd. Deze week begint onaangekondigd op een bepaalde dag in het jaar met een nagespeelde ramp, die de bewoners moet trainen voor wanneer er echt een ramp komt. Buurthulpverleners (BuHV’ers) moeten worden ingezet worden om orde te scheppen in de chaos in hun buurt. Tijdens de bewustwordingsweek moeten burgers door middel van verschillende lessen zich bewust worden van de risico’s in hun wijk.

Smart City Signing
Het winnende groepje 5 vindt dat burgers een goede kant op gestuurd moeten worden, omdat ze tijdens een ramp dat zelf dan niet goed kunnen bedenken. Fieke Bijlenga, Lisa Gerards, Jalie Oegema, Daniel Van den Bor ontwikkelden daarom Smart City Signing.  Door middel van signing en sensoring worden de bewoners van een wijk tijdens een ramp als het ware geleid naar een veilige plek. Met signing en sensoring worden een soort van stoplichten bedoeld die moeten gevolgd worden als ze groen zijn en als ze rood zijn moet de burger die kant niet op gaan. Deze ‘stoplichten’ worden vastgemaakt aan bijvoorbeeld lantaarnpalen en aan elk van die ‘stoplichten’ zit een zonnepaneel, zodat ze het nog blijven doen als de stroom uitvalt. De hulpdiensten kunnen op een soort van knop drukken waardoor de stoplichten aan gaan, helpen dus toch mee in het eerste kwartier en weten hoeveel mensen er één kant op lopen, en dus hoeveel hulp er nodig is.

summerschool-zelfredzaamheid-enschede-9Vluchtproces nudgen
En last but not least, groepje 6 (Joost Knüppe, Lotte Rijsman, Suzie van de Pas, Martijn van den Heuvel) dat inzette op het sturen op gedrag, oftewel nudging. Nudging is het veranderen van het gedrag van mensen door de omgeving te veranderen. Door bijvoorbeeld aan de ene kant een prettige omgeving te laten zien en aan de andere kant een minder prettige omgeving, dan gaan mensen instinctief naar de prettige omgeving. Met hun adviesbureau Rampzalig willen ze het vluchtproces tijdens een ramp optimaliseren en versoepelen. Het adviesbureau ontwikkelt advies op maat per ramp.

Winnaar wordt Startup
De jury, bestaande uit Jeroen Hatenboer (wethouder in Enschede), Hans Leeflang (Ministerie van I&M), Alet van ’t Eind (Netwerk Ontwerp Veilige Omgeving), Theo de Bruijn (IAA Stedenbouw en Landschap) en Harco van de Hil (Great Strategy) had een zware dobber aan het kiezen van de winnaar. Want niet alleen gaven de oplossingen een heel verschillend antwoord op de hoofdvraag, ze waren ook allemaal erg creatief en verrassend goed uitgewerkt voor de tijd die daar voor stond. Maar Smart City Signing stak daar bovenuit, vertelde juryvoorzitter Hatenboer. Het idee sloot aan bij het ‘smart’ worden van steden en gebruikt een vormentaal die iedereen kent. Ook de mogelijkheid om de toepassing te kunnen gebruiken tijdens events viel goed bij de jury. Ook de bestemming van het geld, groep 5 beloofde het winnende bedrag te investeren in de startup Smart City Signing, sloeg aan. En dus nodigde de wethouder de winnaars uit hun idee te presenteren aan de Enschedese gemeenteraad.
Wordt vervolgd.